O Δημοσθένης, γιος του Δημοσθένους από τον αττικό δήμο της Παιανίας, ήταν ο πιο φανατικός πολέμιος του Φιλίππου Β΄ και των Μακεδόνων. Συνομήλικος σχεδόν του Μακεδόνα βασιλιά γεννήθηκε το 384 π.Χ. Γόνος μιας πολύ πλούσιας αθηναϊκής οικογένειας, έμεινε ορφανός πολύ μικρός και έχασε σημαντικό μέρος της περιουσίας του.

Όχι όμορφος με καχεκτικό και αδύναμο σώμα, ανέπτυξε τις διανοητικές ικανότητες του, έγινε λογογράφος, ένα επάγγελμα που αντιστοιχεί με εκείνο των σημερινών δικηγόρων, και ξεκίνησε την καριέρα του με μια σειρά δίκες για την ανάκτηση της κληρονομιάς του από τους σφετεριστές της. Όσον αφορά στην κληρονομιά η επιτυχία του ήταν μέτρια, κατάφερε όμως να γίνει ένας από τους πιο διάσημους, αν όχι ο διασημότερος ρήτορας του αρχαίου κόσμου. Διακρίθηκε σαν πολιτικός και οι Αθηναίοι του ανέθεσαν σημαντικά αξιώματα και τον χρησιμοποίησαν συχνά σε διπλωματικές αποστολές.

Φανατικά προσηλωμένος στην ιδέα μιας πανίσχυρης Αθήνας που ήταν στα μάτια του η τέλεια δημοκρατική πολιτεία, μη αναγνωρίζοντας τα πραγματικά προβλήματα που ταλάνιζαν την πατρίδα του, όπως και όλες τις υπόλοιπες πόλεις στην εποχή του, είδε στην άνοδο του Φιλίππου και των Μακεδόνων και τις αλλαγές που το νέο μοντέλο διακυβέρνησης αναπότρεπτα έφερνε μαζί του την απόλυτη απειλή της καταστροφής του δικού του πατροπαράδοτου κόσμου και αποφάσισε να κάνει τα πάντα για να την αποτρέψει.

Η σφοδρή πολεμική του Αθηναίου ρήτορα εναντίον του βασιλιά των Μακεδόνων αποτυπώνεται στους τέσσερις Κατά Φιλίππου λόγους του (352-341 π.Χ.), με τους οποίους προσπαθεί να πείσει τους Αθηναίους να οργανωθούν και να προλάβουν την επίθεση του Φιλίππου εναντίον τους καθώς και στους τρεις Ολυνθιακούς του (349-348 π.Χ.) με τους οποίους προσπαθεί, χωρίς αποτέλεσμα, να τους κινητοποιήσει, να βοηθήσουν εγκαίρως τους Ολύνθιους.

Και στις δυο περιπτώσεις αναγκάζεται να περιγράψει την διαφορά ανάμεσα στην ταχύτητα και την αποφασιστικότητα του Φιλίππου από την μία και στην απάθεια και την αδιαφορία των Αθηναίων από την άλλη, όμως για αυτόν ο Φίλιππος δεν είναι παρά ένας μέθυσος, βάρβαρος μονάρχης, άπληστος για εξουσία, ένας αυτάρεσκος, ματαιόδοξος στρατηγός που καταστρέφει ασύστολα, αχόρταγος για νέες κατακτήσεις, οι επιτυχίες του οποίου οφείλονται μόνον στην εύνοια της Τύχης.

Η τύχη θέλησε οι λόγοι του Δημοσθένη να σωθούν και η πολεμική του προς τον πολιτικό του αντίπαλο να αμαυρώνει για αιώνες την εικόνα του Φιλίππου σε ευπειθή ακροατήρια, όμως, όταν το 346 π.Χ. ως μέλος μιας πρεσβείας δέκα πολιτών φτάνει στην Μακεδονία και βρίσκεται πρόσωπο με πρόσωπο αντιμέτωπος με την ευγλωττία του Φιλίππου, ο Αθηναίος ρήτορας καταπίνει κυριολεκτικά την γλώσσα του και δεν αρθρώνει λέξη!.

Αυτό φυσικά δεν τον εμποδίζει να συνεχίσει την δράση του. Επιστρέφοντας στην Αθήνα, πείθει την Εκκλησία του Δήμου να του επιτρέψει να περιοδεύσει σε διάφορες πόλεις για να συνάψει συμμαχία εναντίον του Φιλίππου που έγινε πρόεδρος της δελφικής Αμφικτυονίας, πρωτοβουλία για την οποία θα του προταθεί χρυσό στεφάνι.Δε θα διστάσει μάλιστα να προτείνει στους Αθηναίους να στείλουν πρεσβεία στον βασιλιά της Περσίας ζητώντας την βοήθειά του. Ο Δημοσθένης θα εμπλακεί στις προετοιμασίες και στην ίδια την μάχη της Χαιρώνειας και παρά τις κατηγορίες των πολιτικών αντιπάλων του για την φοβερή ήττα, είναι αυτός που θα εκφωνήσει τον λόγο για τους πεσόντες.

Το 336 π.Χ. ο Δαρείος Γ¨ προσφέρει στους Αθηναίους τριακόσια τάλαντα για να οργανώσουν αντιμακεδονική συμμαχία. Η πόλη αρνείται, όμως ο Δημοσθένης κατηγορείται για χρηματισμό από τον Πέρση ηγεμόνα. Λίγο αργότερα ο Φίλιππος δολοφονείται. Ο Δημοσθένης ξεχνά το πένθος για την μοναχοκόρη του που είχε πεθάνει πριν λίγες μέρες, πανηγυρίζει δημόσια τον θάνατο του εχθρού του και στήνει βωμό προς τιμήν του δολοφόνου του, δηλώνοντας έτσι όχι μόνον το άσβεστο μίσος του, αλλά, πιθανότατα, και την εμπλοκή του στην δολοφονία του Φιλίππου.

Αμέσως μετά συμμετέχει στην αποτυχημένη συνωμοσία του Άτταλου εναντίον του Αλέξανδρου και εμπλέκεται στην αντιμακεδονική κινητοποίηση της Θήβας, μετά την καταστροφή της οποίας οι Αθηναίοι, τρομοκρατημένοι, στέλνουν πρεσβεία στον Αλέξανδρο στην οποία συμμετέχει και ο Δημοσθένης που όμως φοβάται και στα μισά του δρόμου εγκαταλείπει την αποστολή.

Το 324 π.Χ. ο Δημοσθένης κατηγορείται ότι πήρε μέρος από τα χρήματα που ο Άρπαλος, ο διαβόητος διαχειριστής των οικονομικών του Αλέξανδρου είχε κλέψει από το βασιλικό ταμείο. Του επιβάλλεται πρόστιμο, δεν μπορεί να το πληρώσει και εξορίζεται από την πόλη.

Επιστρέφει πανηγυρικά μετά τον θάνατο του βασιλιά, όμως σύντομα αναγκάζεται να ξαναφύγει, όταν οι Μακεδόνες κερδίζουν τον Λαμιακό πόλεμο και αρχίζουν να συλλαμβάνονται οι υπαίτιοι, Ο Δημοσθένης καταφεύγει στο ναό του Ποσειδώνα στον Πόρο και τελικά αυτοκτονεί, πίνοντας δηλητήριο τον Οκτώβριο του 322 π.Χ., δεκατέσσερα χρόνια ακριβώς μετά την δολοφονία του Φιλίππου.

Σαράντα χρόνια αργότερα οι Αθηναίοι τίμησαν τον Δημοσθένη, στήνοντας χάλκινο αδριάντα του στην Αγορά της πόλης.