Μετά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο ο αλληλοσπαραγμός των πόλεων συνεχίστηκε σωρεύοντας μεγάλα δεινά στον πληθυσμό τους, ενώ η δημοκρατία αποδείχθηκε ανίκανη να ανασχέσει την φθορά.

Στην Αθήνα, που είχε γνωρίσει την κατάρρευση, κάποιες φωνές άρχισαν δειλά να συζητούν τις δυνατότητες της Δημοκρατίας της πόλης -κράτους, πριν ακόμη από την εκτέλεση του Σωκράτη. Στα χρόνια των μαθητών του η συζήτηση για το ιδανικό μοντέλο διακυβέρνησης φούντωσε.

Ο Πλάτων είχε διατυπώσει το θεωρητικό πρότυπο της ιδανικής Πολιτείας και του πεφωτισμένου ηγεμόνα, και είχε προσπαθήσει, αποτυχημένα, να το εφαρμόσει στις Συρακούσες.

Το 380 π.Χ. στον Πανηγυρικό του ο Αθηναίος ρήτορας και πολιτικός Ισοκράτης εξέφρασε την πίστη του σε μια Ελλάδα που ενωμένη και απαλλαγμένη από αντιπαραθέσεις και μίση ήταν ικανή να εκστρατεύσει κατά των Περσών.

Γόνος μιας εύπορης οικογένειας, άνθρωπος με μεγάλη μόρφωση και καλλιέργεια ο Ισοκράτης που γεννήθηκε το 436 π.Χ. λίγο πριν τον Πελοποννησιακό πόλεμο, ακολουθώντας τα πολιτικά διδάγματα του Γοργία και του Λυσία, αρχικά πίστευε ότι την ένωση των Ελλήνων μπορούσε να την επιτύχει η πατρίδα του, η Αθήνα, τελικά όμως αναγνώρισε ότι χρειαζόταν το στιβαρό χέρι ενός ηγεμόνα για να το κατορθώσει.

Διάφοροι του φαίνονταν υποψήφιοι για αυτόν τον ρόλο, ανάμεσα τους ο Διονύσιος των Συρακουσών.

Τελικά όμως οι επιτυχίες, η αποφασιστικότητα και η αποτελεσματικότητα του Φιλίππου Β΄ έκαναν τον ενενηντάχρονο πια Ισοκράτη να αναγνωρίσει στο πρόσωπο του δυναμικού ηγεμόνα των Μακεδόνων την ελπίδα για την διέξοδο από τα δεινά της Ελλάδας.

Έτσι με επιστολές και με τον λόγο του «Φίλιππος» το 346 π.Χ. τον καλεί σαν γνήσιο απόγονο του Ηρακλή να φέρει ενότητα και ειρήνη στους Έλληνες και ελληνικό νόμο και πολιτισμό στους βάρβαρους, αναλαμβάνοντας την ηγεμονία της Ελλάδας στην εκστρατεία κατά των Περσών.

Ο Ισοκράτης πέθανε 98 χρονών, την χρονιά της μάχης της Χαιρώνειας, χωρίς να προλάβει να δει το όραμα του να γίνεται πραγματικότητα από τον γιο του εκλεκτού του, ωστόσο έχει την τιμή να είναι ένας από τους πρώτους που κατάφερε να απελευθερωθεί από τα πολιτικά στερεότυπα της εποχής του και να οραματιστεί το μέλλον ενός καινούριου κόσμου ανοιχτών οριζόντων.