Στη σχολή της Μίεζας

Στη σχολή της Μίεζας

Είναι αυτονόητο για τον Φίλιππο, τον πρώτο -στην πράξη- εισηγητή της «πεφωτισμένης δεσποτείας», να δημιουργήσει το ιδανικότερο εκπαιδευτικό περιβάλλον για τον διάδοχό του και τους άλλους βασιλικούς παίδες, τα παιδιά των ευγενών Μακεδόνων και των ηγεμόνων των γειτονικών βασιλείων που ο ίδιος ο Φίλιππος επιλέγει. Ενώ πιθανόν τα άλλα παιδιά του κράτους λαμβάνουν την εκπαίδευση σε ηλικία από 14 έως 18 χρόνων στο γυμνάσιο, ο Αλέξανδρος και οι βασιλικοί παίδες βρίσκονται την ίδια περίοδο σε μία απομονωμένη περιοχή, όπου διαβιούν απερίσπαστοι από την καθημερινή ζωή του παλατιού. Δίπλα στο παλαιότερο ιερό των Νυμφών της Μίεζας, στους πρόποδες του όρους Βερμίου, η σχολή μοιάζει σαν ένας μικρός παράδεισος: σε ένα κατάφυτο τοπίο, με τα τρεχούμενα νερά των πηγών, οι μαθητές ζούνε σε χώρους που διαμορφώνονται στα σπήλαια, διδάσκονται υπαίθρια σε λίθινες έδρες και μπορούν να συζητούν σε πανέμορφους ανοικτούς ή σκιερούς περιπάτους πλάι στο βράχο.

Ο Φίλιππος θέλει να δημιουργήσει μία επίλεκτη ομάδα γύρω από το βασιλιά, τόσο στο σώμα όσο και στο πνεύμα. Η επιλογή του Αριστοτέλη ως διευθυντή στη σχολή της Μίεζας, για το διάστημα που φοιτά ο Αλέξανδρος, είναι καθοριστική για τη συνέχεια. Οι νέοι – και ανάμεσά τους ο Αλέξανδρος- πρέπει να άκουγαν συνεπαρμένοι τις διδασκαλίες του μεγάλου φιλοσόφου και της ομάδας των δασκάλων που τον πλαισίωναν: Κεντρικό θέμα πρέπει να ήταν ο Όμηρος και οι τραγικοί ποιητές, που αποτελούσαν τη βάση της ελληνικής παιδείας· ακόμη, παρακολουθούν μαθήματα γραμματικής, αριθμητικής, ρητορικής, ηθικής, πολιτικής, φιλοσοφίας, ποίησης, μουσικής και αστρονομίας. Πιθανόν ακόμη να διαβάζουν- ως θεωρητικό συμπλήρωμα της στρατιωτικής τους αγωγής- τον Θουκυδίδη, τον Ηρόδοτο και το κείμενο του άγνωστου ακόμη Ξενοφώντα, την «Κύρου Ανάβασιν», όπου περιγράφεται η πορεία των Ελλήνων μισθοφόρων έως την περιοχή της Βαβυλώνας: η σκέψη του Αλέξανδρου και των φίλων του ταξιδεύει σε αυτές τις περιοχές και πιο μακριά έως την Ινδία, εκεί που έφτασε ο αγαπημένος θεός Διόνυσος· άραγε τότε ο Αλέξανδρος αποφασίζει να γνωρίσει τα πέρατα του κόσμου;

Οι ευρείς γνώσεις του Αριστοτέλη στην ιατρική, ανατομία, βοτανολογία πρέπει να ενέπνευσαν τον Αλέξανδρο, που στο μέλλον θα επιδείξει ιδιαίτερη κλίση στην ιατρική: μόνος του θα γράφει θεραπείες και δίαιτες για τους φίλους του που αρρωσταίνουν. Ο Αριστοτέλης, ακόμη, θα δημιουργήσει στον Αλέξανδρο και τους συντρόφους του την αγάπη για τις φυσικές επιστήμες: κατά την ασιατική του εκστρατεία αργότερα, ο βασιλιάς Αλέξανδρος θα πλαισιωθεί από επιστήμονες και θα αναθέσει στο Νέαρχο την αποστολή «γεωγραφικής» αναγνώρισης κατά την επιστροφή. Λένε μάλιστα πως ως βασιλιάς θα δώσει εντολή σε όλους τους κυνηγούς και τους ψαράδες της Μακεδονίας να αναφέρουν στον Αριστοτέλη οτιδήποτε ενδιαφέρον από επιστημονική άποψη πέφτει στην αντίληψή τους.

Τη θεωρητική εκπαίδευση των βασιλικών παίδων συμπλήρωνε η πρακτική και στρατιωτική, αφού αυτά τα παιδιά προορίζονταν για μελλοντικοί στρατηγοί και σωματοφύλακες του βασιλιά. Από την τρυφερή ηλικία των 14 μαθαίνουν να ιππεύουν στο άλογο που θα τους συντροφεύσει μία ζωή, εκπαιδεύονται στη χρήση όπλων και ασκούνται εντατικά στο κυνήγι άγριων ζώων (αρκούδες, λιοντάρια, αγριόχοιροι) με χέρια γυμνά και ρόπαλα, όπως ο προστάτης θεός τους Ηρακλής Κυναγίδας. Ως έφηβοι- κυνηγοί πια, από τα 18 έως τα 20 τους χρόνια πρέπει να αποδείξουν έμπρακτα την αξία τους, για να γίνουν οι σωματοφύλακες και οι εταίροι του ιππικού. Συμμετέχουν σε επίπονες στρατιωτικές ασκήσεις και αγώνες δρόμου πεζοί ή με άλογα, ενώ έχουν τη δυνατότητα να υπερασπίσουν τη γη τους από τον εχθρό. Ο έφηβος που θα σκοτώσει εχθρό στη μάχη είναι άξιος να φορέσει για πρώτη φορά ζώνη και να αντικαταστήσει το καπίστρι του αλόγου που έδενε το χιτώνα του γύρω από τη μέση. Η δεξιοτεχνία στο κυνήγι ακόμη καταδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο την πολεμική τους ικανότητα: μόνο όσοι είχαν σκοτώσει αγριόχοιρο με τα χέρια τους – χωρίς δίχτυ- μπορούσαν να δειπνούν στα ανάκλιντρα του συμποσίου, ενώ διαφορετικά ήταν αναγκασμένοι να είναι καθισμένοι, όπως οι γυναίκες. Λένε πως ο Κάσσανδρος που δεν τα είχε καταφέρει, δειπνούσε καθισμένος στα πόδια του πατέρα του έως τα 35 του χρόνια… Τότε και μόνο, οι νέοι των 20-30 χρονών, πολίτες πλέον με πλήρη δικαιώματα, μπορούσαν να συμμετέχουν στον εκστρατευτικό στρατό. Οι βασιλικοί παίδες βρίσκονταν στο κέντρο των πραγμάτων: δειπνούσαν με το βασιλιά, άκουγαν τις συζητήσεις στο τραπέζι για τις νέες στρατιωτικές μεθόδους, φυλούσαν την κρεβατοκάμαρά του και τον βοηθούσαν να καβαλήσει το άλογό του· τον συνόδευαν στο κυνήγι και μετά, αν ήταν άξιοι, και στον πόλεμο.

Στη σχολή της Μίεζας ο Αλέξανδρος γνωρίζει για πρώτη φορά πολλούς από τους συντρόφους του ή έρχεται πιο κοντά με φίλους που είχε ήδη κάνει από τη βασιλική αυλή. Πιθανόν να βρίσκονται μέσα σε αυτούς ο Πτολεμαίος, ο γιος του Λάγου, ο Περδίκκας και ο αδελφός του Αλκέτας, γιοι του Ορόντου, ο Λεοννάτος, ο Μαρσύας, γιος του Περίανδρου, ο Κάσσανδρος και οι άλλοι γιοι του Αντίπατρου, ο Άρπαλος, γιος του Μαχάτα, ίσως ο Δικαίαρχος και ο Νέαρχος, κρητικής καταγωγής, και είναι άγνωστο αν εδώ γνωρίζει τους Σέλευκο, Λυσίμαχο και Κρατερό αλλά οπωσδήποτε στη Μίεζα βρίσκεται ο αγαπημένος του Ηφαιστίωνας, ο γιος του Πελλαίου Αμύντορα· ο Ηφαιστίωνας, που στο μέλλον θα πούνε πως για τον Αλέξανδρο ήταν το «άλλο του εγώ» (Ζήνων ο Κιτιεύς), θα μείνει στο πλάι του ως αρχηγός της σωματοφυλακής του αρχικά και των εταίρων του εκλεκτού ιππικού του στη συνέχεια. Ίσως εκεί στη Μίεζα να πίστεψαν τα δύο παιδιά πως είναι η ενσάρκωση των ηρωικών τους προτύπων, του Αχιλλέα και του Πατρόκλου.

Γύρω από τον Αλέξανδρο, λοιπόν, δημιουργείται μία ομάδα νέων, με ηρωικά ιδανικά, όλοι κοινωνοί της ίδιας παιδείας και αντίληψης. Για πρώτη φορά στην ιστορία καταγράφεται η συνειδητή προσπάθεια διαμόρφωσης ικανών αρχόντων στον πόλεμο και στην ειρήνη, μέσω της εκπαίδευσης και της βιωματικής σχέσης με όλες τις μορφές της τέχνης. Οι ευγενείς νέοι, προερχόμενοι από περιοχές με εντονότερο πολεμικό χαρακτήρα, παρακολουθούν θέατρο, μαθαίνουν ποίηση, βλέπουνε τα έργα των μεγαλύτερων Ελλήνων καλλιτεχνών στις Αιγές, στην Πέλλα, στο Δίον και αλλού, παρατηρούν τα νέα επιτεύγματα των μηχανικών και πάνω από όλα γίνονται κοινωνοί της ελληνικής παιδείας και της τέχνης του λόγου. Ο Πτολεμαίος, ο Νέαρχος και ο Μαρσύας θα γράψουν πολύτιμα κείμενα για την εκστρατεία, τη ζωή του Αλέξανδρου και τον κόσμο της Ασίας, ενώ ο Λυσίμαχος θα δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη βοτανολογία και τα δέντρα. Ο συναγωνισμός και η άμιλλα που από μικρά παιδιά πρέπει να είχαν στη Μίεζα, τους συνόδευσε σε όλη τους τη ζωή. Στην στρατιωτική και πολιτική ιδιοφυΐα του Αλέξανδρου, σίγουρα συνεισφέρουν και οι πιστοί του σύντροφοι, όπως ο Σέλευκος και ο Λυσίμαχος, ενώ ο Πτολεμαίος του Λάγου πρόκειται να γίνει φαραώ της Αιγύπτου. Τα παιδιά αυτά απόκτησαν στη Μίεζα μία αυτοπεποίθηση για τις δυνάμεις τους και μία οξύνοια του πνεύματος, που τους οδήγησε σε κατορθώματα ανώτερα από τα πολεμικά. Ο Αλέξανδρος και οι σύντροφοί του είναι οι άνθρωποι που θα αλλάξουν τον κόσμο