Ολυμπιάδα, η μητέρα

Ολυμπιάδα, η μητέρα

Ίσως να ήταν αρχές του καλοκαιριού του 357 π.Χ., όταν η νεαρή βασιλοπούλα της Ηπείρου, η γνωστή σε μας με το όνομα Ολυμπιάδα, ξεκίνησε από την πατρίδα της να διασχίσει από στεριά ή από θάλασσα τον ελληνικό χώρο, για να φτάσει στο ιερό νησί της Σαμοθράκης στο Βόρειο Αιγαίο. Παρόμοια μακρινά ταξίδια ήταν συνηθισμένα για τις γυναίκες των ελληνικών βασιλικών δυναστειών, που διατηρούσαν έναν κυρίαρχο θρησκευτικό ρόλο και συχνά έβγαιναν από τα περιορισμένα όρια του βασιλείου τους, για να επισκεφτούν ιερά, να κάνουν τάματα και προσφορές και να συμμετάσχουν σε ιερά μυστήρια. Λέγεται πως η Ολυμπιάδα προσδοκούσε να βρεθεί στο Ιερό των Μεγάλων Θεών, για να μυηθεί στη λατρεία των Καβείριων μυστηρίων. Από μικρή, άλλωστε, φαίνεται να είχε ιδιαίτερη κλίση στις θρησκευτικές και μυστηριακές πρακτικές και γνώριζε τα ιερατικά μυστικά στο μαντείο της Δωδώνης, το αρχαιότερο της Ελλάδας, που έγινε και το θρησκευτικό κέντρο των Μολοσσών της Ηπείρου (οι Αιακίδες βασιλιάδες τους φρόντισαν γρήγορα να το συμπεριλάβουν στη δική τους σφαίρα επιρροής).

Η Ολυμπιάδα σε αυτή την ηλικία, περίπου 16 με 18 χρονών, είχε πολύ καλή επίγνωση του εαυτού της και της θέσης της. Συχνά συνήθιζε να υπενθυμίζει με υπερηφάνεια- σε φίλους και εχθρούς- πως κατάγεται από δύο ηρωικές γενιές, του Νεοπτόλεμου, γιου του Αχιλλέα, και του Πριάμου, του βασιλιά της Τροίας. Ήταν δευτερότοκη κόρη του βασιλιά των Μολοσσών Νεοπτόλεμου Β, ενώ η μητέρα της πιθανόν να ήταν βασίλισσα των Χαόνων, άλλης ηπειρώτικης φυλής, που θεωρούσαν γενάρχη τους τον Έλενο, το γιο του Πριάμου. Η ίδια πήρε την καλύτερη μόρφωση και γνώριζε πολύ καλά τους επικούς κύκλους και τις ηρωίδες των προγόνων της, τη Νηρηίδα Θέτιδα, την Εκάβη την Ανδρομάχη… Μεγαλωμένη μέσα σε ένα περιβάλλον, δεμένο με τον ομηρικό κόσμο και το επικό, ηρωικό παρελθόν, η Ολυμπιάδα πρέπει να αισθανόταν πάνω της το άγγιγμα ενός ηρωικού-τραγικού πεπρωμένου. Ορφανή από πατέρα στα έντεκά της χρόνια, είδε τον κηδεμόνα και θείο της βασιλιά Αρύββα να παντρεύεται την αδερφή της Τρωάδα, ενώ ίσως να είχε και την φροντίδα του μικρού της αδερφού Αλέξανδρου Μολοσσού. Από νωρίς, η Ολυμπιάδα συνειδητοποίησε πως έπρεπε να παλέψει για το βασιλικό της όνομά της και φυσικά για την ίδια της τη ζωή.

Ήταν όμως η μύηση στα ιερά μυστήρια ο σκοπός του αλαργινού ταξιδιού της; Σε αυτή τη διαδρομή είναι πολύ πιθανό η Ολυμπιάδα να συνοδευόταν από τον θείο της Αρύββα, που την εποχή εκείνη αντιμετώπιζε τον ασφυκτικό κλοιό των Ιλλυριών γειτόνων. Στη Σαμοθράκη θα λάβει χώρα η γνωριμία της με τον Φίλιππο Β’ της Μακεδονίας, που έχει βάλει την πρώτη πέτρα στο ιερό της Σαμοθράκης: μία γνωριμία τυχαία (ένας έρωτας με την πρώτη ματιά, όπως αργότερα θα γραφτεί) ή πολιτική συμμαχία ο γάμος τους και απόφαση προειλημμένη από τους δύο βασιλείς, Αρύββα και Φίλιππο; Αν τα πράγματα ήταν έτσι, η νεαρή Ολυμπιάδα θα έπρεπε να βρισκόταν σε αναστάτωση. Τι θα ανταμώσει στο νησί; Πώς θα διαγραφεί ο δικός της «τραγικός» κύκλος; Μοναδικά της όπλα η «ανώτερη», ηρωική καταγωγή της και η έντονη θρησκευτικότητά της. Και φυσικά η ομορφιά της και το ζύγισμα των καταστάσεων, που διέκρινε κάθε της πράξη. Κανείς μέχρι σήμερα δεν γνωρίζει γιατί ξεκίνησε η Ολυμπιάδα εκείνο το καλοκαίρι από την Πασσαρώνα της Ηπείρου, ήταν όμως το ταξίδι αυτό η αρχή ενός μοναδικού πεπρωμένου: η ένωση με τον Φίλιππο και η γέννηση του γιού της Αλέξανδρου.

Στο νησί της Σαμοθράκης θα τελεστεί ο αρραβώνας του ζευγαριού. Σημαντική στιγμή για τη ζωή της γυναίκας, που αφήνει πίσω της το μικρό κορίτσι που υπήρξε. Για την Ολυμπιάδα ξέρουμε ακόμη πως κάθε πέρασμα της ηλικίας και της νέας ταυτότητας που λάμβανε συνοδεύτηκε και από αλλαγή του ονόματός της: ίσως το βαφτιστικό της όνομα να ήταν Πολυξένη- δηλωτικό της τρωικής της καταγωγής- και πιθανόν η ίδια να διάλεξε το όνομα Μυρτάλη ή κατά την τελετή μύησής της στα Καβείρια μυστήρια ή στην τελετή της ενηλικίωσής της, αφού η μυρτιά αποτελεί το ιερό δέντρο της αγαπημένης θεάς Αφροδίτης.

Το όνομα Ολυμπιάδα θα το λάβει μόλις ή λίγο μετά αφού πατήσει το πόδι της στη μακεδονική αυλή: κάποιοι υποστηρίζουν πως ονομάστηκε έτσι, καθώς την ημέρα του γάμου της, το φθινόπωρο του 357, οι Μακεδόνες γιόρταζαν προς τιμή του Ολυμπίου Διός, ενώ άλλοι θεωρούν πως το όνομα τής δόθηκε εις ανάμνηση της νίκης του Φιλίππου στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 356, τότε βέβαια που γεννήθηκε και ο αγαπημένος της γιος. Το βέβαιο είναι πως από αυτή τη στιγμή, του γάμου και της γέννησης ενός υγιούς αρσενικού διαδόχου, η Ολυμπιάδα θα λάβει πολύ σημαντικό ρόλο τόσο στη Μακεδονία, όσο και στην πατρίδα της Μολοσσία, που ποτέ δεν θα εγκαταλείψει: μπορεί η γυναίκα να αφήνει την πατρογονική της εστία για τον οίκο του άντρα της, αλλά οι δεσμοί με την οικογένειά της παραμένουν πάντα οι πιο σταθεροί.

Όταν έφτασε η Ολυμπιάδα στη Μακεδονική αυλή, ήρθε αντιμέτωπη με ένα νέο περιβάλλον, πιο κοσμοπολίτικο από αυτό της πατρίδας της, αλλά και πιο σύνθετο και ανταγωνιστικό στην καθημερινή του λειτουργία: η Ολυμπιάδα αποτελούσε την τέταρτη ή πέμπτη κατά σειρά σύζυγο του Φιλίππου, που εφάρμοσε την πολιτική της πολυγαμίας με γυναίκες των γειτονικών λαών για να σταθεροποιήσει το δικό του. Αυδάτα, Φιλίνα, Νικησίπολη, Μήδα, κάποια από τα ονόματα των άλλων του συζύγων. Η Ολυμπιάδα θα φέρει στον κόσμο τον Αλέξανδρο και την αδερφή του Κλεοπάτρα και μέσα σε δέκα χρόνια θα καταφέρει να γίνει η κυρίαρχη βασίλισσα της Μακεδονίας, αφού πεθάνει η αδιαμφισβήτητη βασίλισσα και μητέρα του Φιλίππου Ευρυδίκη. Υπήρξε οπωσδήποτε η απόγονος της ένδοξης βασιλικής οικογένειας των Αιακιδών, ενώ η θρησκευτικότητά της συνταιριάστηκε απόλυτα με το θρησκευτικό ρόλο των βασιλισσών της Μακεδονίας. Θέμα ισχυρής θέλησης και χαρακτήρα ή και ο παράγοντας της τύχης, αφού ο Αλέξανδρος υπήρξε το μοναδικό αρσενικό παιδί του Φιλίππου με τη δυνατότητα να τον διαδεχθεί, καθώς ο άλλος γιος του Αρριδαίος από τη Φιλίνα είχε κάποιας μορφής πνευματική καθυστέρηση; Όμως, τίποτα δεν ήταν τυχαίο στην Ολυμπιάδα, που δεν έκανε τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο από μία μητέρα ενός εν δυνάμει διαδόχου που όφειλε να προστατεύει τα δικαιώματα του, ιδίως αν το παιδί αυτό είχε σημάδια θεϊκά...

Λέγεται πως η Ολυμπιάδα, πριν από τη νύχτα που θα την ένωνε με τον Φίλιππο στο συζυγικό κρεβάτι, ονειρεύτηκε πως άκουσε βροντή και είδε κεραυνό να πέφτει στην κοιλιά της· εκεί άνοιξε πληγή και από μέσα της ξεπήδησε φωτιά, που ξέσπασε σε φλόγες παντού, προτού τελικά να σβήσουν… Και γράφτηκε ακόμη πως ο Φίλιππος, μετά το γάμο, ονειρεύτηκε πως ο ίδιος έβαλε σφραγίδα στην κοιλιά της Ολυμπιάδας. Παραδόσεις που καταγράφηκαν μετά το θάνατο του Αλέξανδρου και εξηγούν τη δύναμή του ή αλήθεια;

Η σύλληψη του Αλέξανδρου επενδύθηκε με θεϊκό μανδύα και γέννησε κι άλλες ιστορίες, ίσως γιατί η Ολυμπιάδα είχε εξέχοντα θρησκευτικό ρόλο, όπως όλες οι βασίλισσες, αλλά και μία προσωπική αγάπη για το θεϊκό και μυστηριακό στοιχείο. Υπήρξε ιέρεια και παθιασμένη οπαδός του Βάκχου Διονύσου και των Ορφικών μυστηρίων, για αυτό και δημιουργήθηκαν ιστορίες για τη σχέση της με τα φίδια: πως την είδαν να κοιμάται δίπλα σε ένα ερπετό (δράκοντα) και πως ο Φίλιππος υπήρξε μάρτυρας της σκηνής της ένωσης της γυναίκας του με το ερπετό (δράκοντα), που ήταν στην πραγματικότητα θεός, ίσως ο Δίας. Αργότερα είπαν πως αυτή ήταν η αιτία που ο Φίλιππος πληγώθηκε σε εκείνο το μάτι που είδε το περιστατικό, όπως το προμήνυσε το μαντείο του Απόλλωνα στους Δελφούς. Είναι γνωστά τα πολλά αναθήματα φιδιών στο ιερό της Δωδώνης αλλά και η κυρίαρχη θέση των φιδιών στη θρησκευτική ζωή της Μακεδονικής αυλής, κυρίως στη Διονυσιακή λατρεία. Είναι πολύ πιθανό άλλωστε η ιστορία της ένωσης της Ολυμπιάδας με το Δία να είναι το αποκορύφωμα των λατρειών του Ιερού Γάμου, της ένωσης της θεότητας με τον εκλεκτό θνητό, μίας μακροχρόνιας παράδοσης παντού στην Ελλάδα, και οπωσδήποτε στο Μακεδονικό βασίλειο, που κρατούσε όσο κανένα άλλο ζωντανά τα αρχαία έθιμα.

Σε μία πολυγαμική κατάσταση, όπως σε αυτή που βρέθηκε η Ολυμπιάδα, δεν υπήρχε μία θεσμοθετημένη ιεραρχία και ήταν δεδομένο πως έχθρες- όπως και φιλίες- θα αναπτύσσονταν μεταξύ των γυναικών, που η θέση τους ήταν σε άμεση συνάρτηση με τη γέννηση του μελλοντικού διαδόχου. Οι βασίλισσες ήταν εφόρου ζωής συνήγοροι των παιδιών τους σε ένα περιβάλλον που ευνοούσε την ίντριγκα και την άμεση αντίδραση στις προσκλήσεις. Η πρώτη γνωστή διαμάχη της υπήρξε αυτή με τη Φιλίνα από τη Θεσσαλία, καθώς ο γιος της Αρριδαίος ήταν ο μοναδικός ανταγωνιστής διάδοχος του θρόνου: ο δυναμικός χαρακτήρας που θα επιδείξει η Ολυμπιάδα στη συνέχεια και η προσήλωση της στη θρησκεία έπλασαν μάλιστα τη φήμη πως η ίδια με μαγικά –«φάρμακα»- προκάλεσε την πνευματική του δυσλειτουργία. Ταυτόχρονα, ωστόσο, γνωρίζουμε πως είχε καλές σχέσεις με άλλες συζύγους, όπως τη Φίλα από την Άνω Μακεδονία, και πως φρόντισε σαν δικό της παιδί τη Θεσσαλονίκη, την κόρη της Νικησίπολης, άλλης συζύγου του Φιλίππου, που πέθανε λίγο μετά από τη γέννα.

Η Ολυμπιάδα είναι η πρώτη γυναικεία ιστορική προσωπικότητα σε ένα ανδροκρατούμενο περιβάλλον που θα επιδείξει έντονη και έκδηλη ανάμειξη στις πολιτικές καταστάσεις, πάντα σε σχέση με την υπεράσπιση των παιδιών της και του ηρωικού της γένους. Ίσως για αυτό και η ιστορία να της φέρθηκε σκληρά, δημιουργώντας την εικόνα μίας ανάλγητης και βίαιης προσωπικότητας, ακόμη και «μάγισσας», που ακόμη και ο Φίλιππος είπανε πως του δημιουργούσε αποστροφή.

Μέχρι να ισχυροποιήσει τη θέση του Αλέξανδρου, η Ολυμπιάδα θα έρθει σε ρήξη με τον Φίλιππο, μετά το γάμο του με τη Μακεδόνισσα Κλεοπάτρα, ανιψιά του Αττάλου, το 337. Ο Φίλιππος θα μείνει αμέτοχος σε ένα περιστατικό μεταξύ του Αττάλου και του Αλέξανδρου, στο οποίο θίγεται η τιμή του ίδιου και της μητέρας του, με συνέπεια ο Αλέξανδρος να προσφύγει στους Ιλλυριούς και η Ολυμπιάδα στην πατρίδα της Μολοσσία. Ωστόσο, γνωρίζει πως είναι η αδιαφιλονίκητη μητέρα του διαδόχου: αλλιώς πώς εξηγείται γιατί ο Φίλιππος παρήγγειλε μετά τη μάχη της Χαιρώνειας το 338 το περίφημο Φιλιππείο στο Ιερό της Ολυμπίας με τα χρυσελεφάντινα αγάλματα του ίδιου, των γονιών του Αμύντα και Ευρυδίκης, αλλά και του γιου του Αλέξανδρου και της Ολυμπιάδας; Φαίνεται μάλιστα πως διαπραγματεύτηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την επιστροφή του γιου της και της ίδιας στη Μακεδονική αυλή και την αποκατάσταση της οικογενειακής τους τιμής: το γάμο στη Μακεδονία της κόρης τους Κλεοπάτρας και του αδερφού της Αλέξανδρου Μολοσσού, που ο Φίλιππος θα βοηθήσει να εδραιώσει τη βασιλεία του στη Μολοσσία. Την ίδια μέρα της δολοφονίας του Φιλίππου, το 336 π.Χ.

Με την ανάρρηση του Αλέξανδρου στο μακεδονικό θρόνο, η Ολυμπιάδα είναι πλέον η αδιαμφισβήτητη πρώτη γυναίκα στο Μακεδονικό βασίλειο. Όπως κάθε άλλη μητέρα βασιλιά, εκτελεί τα καθήκοντα της αρχιέρειας, συνεχίζοντας την παράδοση της βασιλικής οικογένειας των Αργεαδών . Επίσης, προβαίνει άμεσα σε κάθε ενέργεια που θεωρεί πως θα διασφαλίσει τα συμφέροντα της οικογένειάς της, όπως στη δολοφονία της τελευταίας συζύγου Κλεοπάτρας, της μικρής κόρης της Ευρώπης και του θείου της Αττάλου: ο θάνατός τους αποτελούσε, άλλωστε, μέρος της κάθαρσης για το νεκρό βασιλιά Φίλιππο, καθώς πίστευαν πως ο Άτταλος έμμεσα είχε προκαλέσει τη δολοφονία του. Ας μην ξεχνάμε πως ο επικός κύκλος περιλάμβανε παρόμοιες δολοφονίες, όπως του Έκτορα και του μικρού του γιου από τον Νεοπτόλεμο, και φυσικά πιο πριν από την Ολυμπιάδα γνωρίζουμε για τη δολοφονία του Αλκέτα από τους Μολοσσούς, καθώς και την κατάληξη άλλων βασιλιάδων των Αργεαδών.

Αυτή την περίοδο και όσο διαρκεί η εκστρατεία του Αλέξανδρου στην Ανατολή, η Ολυμπιάδα αποκτά ένα δημόσιο ρόλο και ξεδιπλώνει τις πολιτικές της ικανότητες· ο θρησκευτικός της ρόλος της προσέδιδε εξάλλου και το ρόλο του «διπλωμάτη». Είναι η εποχή που ξεκινά η διαμάχη- που θα εξελιχθεί σε βεντέτα- με τον Αντίπατρο, τον οποίο αφήνει ο Αλέξανδρος στη θέση του, ως επιμελητή του κράτους, όπως φαίνεται, όμως, χωρίς να προσδιορίσει με σαφήνεια τις ξεχωριστές αρμοδιότητες των δύο μέσα στη Μακεδονία. Η Ολυμπιάδα πολλές φορές διαμαρτύρεται στον Αλέξανδρο για τις κινήσεις του Αντίπατρου που θεωρεί πως βλάπτουν τη θέση του γιου της. Γνωρίζουμε πως ζήτησε η ίδια (με τον Αντίπατρο ή χωριστά) από τους Αθηναίους την έκδοση του Άρπαλου, του καταχραστή θησαυροφύλακα του Αλέξανδρου, ενώ άλλη μαρτυρία μας πληροφορεί για τις χορηγίες που έκανε- ίσως με λεφτά που έστελνε ο Αλέξανδρος: στο όνομα της ίδιας και της κόρης της θα προσφέρει μία γενναία ποσότητα σιτηρών στην Κυρήνη. Η Ολυμπιάδα είχε και αυτή τις δικές της «φιλίες» και φαίνεται πως ήταν ένα αξιοσέβαστο άτομο και έξω από το βασίλειό της, όπως στην Αθήνα που τη σεβόταν και μετά το θάνατο του Αλέξανδρου.

Συχνά αναφέρεται πως η Ολυμπιάδα συνήθιζε να λέει ότι η Μολοσσία ανήκει σε αυτήν (Υπερείδης). Πράγματι, ο θάνατος του αδερφού και συζύγου της κόρης της Αλέξανδρου Μολοσσού θα την ωθήσει να επιστρέψει στο βασίλειό της στην Ήπειρο , για να αναλάβει την αντιβασιλεία του εγγονού-ανιψιού της Νεοπτόλεμου Γ’. Η Ολυμπιάδα είναι η πρώτη γνωστή γυναίκα αντιβασιλέας στην ιστορία, με επιπλέον ενεργό και ιστορικής σημασίας ρόλο: θα συνδέσει το όνομά της με τη δημιουργία της «Συμμαχίας των Απειρωτάν» (Ηπειρωτών), στο οποίο συμμετέχουν και άλλα ηπειρωτικά φύλλα, με κυρίαρχο βέβαια αυτό των Μολοσσών και θα κυβερνήσει την Ήπειρο για δεκατρία χρόνια. Τότε μάλιστα εμφανίζεται στο ιερό της Δωδώνης ένας ξεχωριστός ναός της Διώνης, γυναίκας του Δία, που μαζί με το λατρευτικό της άγαλμα συνδέονται με την επιστροφή της Ολυμπιάδας στη Μολοσσία.

Ο απροσδόκητος θάνατος του γιου της το 323 ήταν και η αρχή του τέλους για την Ολυμπιάδα: θα ζήσει άλλα επτά χρόνια, ίσως τα πιο περιπετειώδη της ζωής της. Έχει την απόλυτη πεποίθηση ότι ο γιος της δολοφονήθηκε από τον Αντίπατρο και τους γιους του: η εθιμική υποχρέωση της κάθαρσης, της τιμωρίας των δολοφόνων του βασιλιά και όσων εμπλέκονταν σε αυτόν, θα γίνει σκοπός της ζωής της. Στους εχθρούς της θα προστεθεί και η Ανταία Ευρυδίκη, η σύζυγος του Αρριδαίου, γνωστού γιου της Φιλίνας, που ο μακεδονικός στρατός της Ασίας θα αναγορεύσει σε βασιλιά Φίλιππο Αρριδαίο. Η Ολυμπιάδα, που ανησυχεί για τις φιλοδοξίες της Ευρυδίκης, θα θέσει υπό την προστασία της τη νύφη της Ρωξάνη και τον εγγονό της Αλέξανδρο Δ΄ στην Ήπειρο και θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για να νυμφεύσει την κόρη της Κλεοπάτρα, που τελικά θα καταφύγει στην αυλή του Πτολεμαίου στην Αίγυπτο. Τη θέση του Αντίπατρου παίρνει πια ο γιος του Κάσσανδρος, που υποστηρίζει ανοικτά την Ανταία Ευρυδίκη.

Οι δύο γυναίκες, Ολυμπιάδα και Ανταία Ευρυδίκη, θα βρεθούν αντιμέτωπες, σαν αρχαίες ηρωίδες, σε μία πολεμική αναμέτρηση στα σύνορα Μολοσσίας-Μακεδονίας, το έτος 317 π.Χ.. Η σκηνή είναι συγκλονιστική (Διόδωρος 19.11.2): ο μακεδονικός στρατός μόλις αντικρίζει τη μητέρα του Αλέξανδρου, μέσα σε μία εντυπωσιακή βακχική ενδυμασία, αυτομολεί προς το μέρος της Ολυμπιάδας, χωρίς ούτε μία μάχη. Η Ολυμπιάδα συλλαμβάνει την Ανταία Ευρυδίκη και τον Φίλιππο Αρριδαίο και μετά από την αντίδραση των Μακεδόνων, η Ολυμπιάδα θα συναινέσει να αποφασίσουν οι ίδιοι για το θάνατό τους: μαχαίρι για τον Αρριδαίο και κρέμασμα για την Ανταία Ευρυδίκη. Ίσως τότε να έλαβε η Ολυμπιάδα και το τελευταίο της όνομα, Στρατονίκη.

Ο Κάσσανδρος, όμως, ήταν αποφασισμένος να σκοτώσει την Ολυμπιάδα. Πολλοί θα πούνε πως η Ολυμπιάδα είχε σκοτώσει ήδη τον αδερφό του Νικάνορα και άλλους φίλους του Κασσάνδρου, ενώ είχε αναποδογυρίσει τον τάφο του αδερφού του Ιόλαου. Από την Πελοπόννησο που βρίσκεται, ο Κάσσανδρος βαδίζει προς τη Μακεδονία. Η Ολυμπιάδα τώρα καταλαβαίνει πως είναι μόνη και κατευθύνεται προς την Πύδνα, με μία μεγάλη ομάδα αμάχων της αυλής και ελάχιστη στρατιωτική δύναμη. Η πολιορκία της Ολυμπιάδας στην Πύδνα από τις δυνάμεις του Κασσάνδρου την άνοιξη του 316 π.Χ. είναι ασφυκτική. Καμία βοήθεια δεν καταφέρνει να προσεγγίσει στο τόπο που βρισκόταν. Πολλοί από τους πολιορκημένους πηγαίνουν με το μέρος του Κασσάνδρου και η Ολυμπιάδα «σπάει» με τον όρο να δεσμευτούν για την ασφάλειά της. Η Ολυμπιάδα περνάει από «δικαστήριο» με Μακεδόνες και συγγενείς των θυμάτων της, που την καταδικάζουν σε θάνατο. Για μία ακόμη φορά, οι Μακεδόνες διστάζουν να τη σκοτώσουν: στέκεται μπροστά τους περήφανη και αγέρωχη, ντυμένη βασιλικά, μαζί με τις δύο της υπηρέτριες. Καμία δικαιολογία για τον εαυτό της, καμία προσπάθεια για να την «λυπηθούν»· όλες οι μαρτυρίες επιμένουν πως δεν έκανε τίποτα που να μην αρμόζει στην ηρωική της καταγωγή. Τελικά το δύσκολο έργο αναλαμβάνουν οι συγγενείς των θυμάτων της: η Ολυμπιάδα βρίσκει το θάνατο από λιθοβολισμό ή από αντρικό ξίφος (Carney), ίσως και δημόσια.

Ο θάνατος της Ολυμπιάδας σήμαινε και το τέλος των Αργεάδων. Αυτός ήταν άλλωστε και ο σκοπός του Κάσσανδρου. Αιχμαλώτισε τη Ρωξάνη και τον γιό της Αλέξανδρο Δ’ και μετά από χρόνια τους δολοφόνησε. Ο Κάσσανδρος απαγόρευσε την κανονική ταφή της Ολυμπιάδας, πιθανόν για δείξει πως αποτελούσε μία δίκαιη τιμωρία για αυτήν. Οι συγγενείς της Αιακίδες όμως κατάφεραν μετά από κάποιον καιρό να τη θάψουν κάπου εκεί κοντά και διατήρησαν ζωντανή τη μνήμη της: ο μεγαλύτερος βασιλιάς των Μολοσσών Πύρρος θα δώσει μετά από χρόνια το όνομα της στην κόρη του, Ολυμπιάδα Β’.