Καινοτόμος και πρωτοπόρος σε θέματα οικονομικής και εξωτερικής πολιτικής, ο Αλέξανδρος ο πρώτος, που ανεβαίνει στον θρόνο μετά τον θάνατο του πατέρα του Αμύντα στις αρχές του 5ουπροχριστιανικού αιώνα,είναι αυτός που δημιουργεί την βάση για την ανάπτυξη του Μακεδονικού βασιλείου και το άνοιγμά του στον υπόλοιπο κόσμο.

Ο Ηρόδοτος που έχει φιλοξενηθεί στην αυλή του είναι η κυριότερη πηγή για την δράση του Μακεδόνα βασιλιά. Ο τάφος του, ένα εντυπωσιακό υπόστυλο κτήριο με ιωνικούς κίονες έχει βρεθεί στις Αιγές και μολονότι συλημένος, μαζί με τις ταφές των δύο γυναικών του, μας δίνει πολύτιμες άμεσες πληροφορίες για την εικόνα της βασιλικής αυλής στην εποχή του.Ανάμεσα στα άλλαβρέθηκαν φολίδες από τον χάλκινο θώρακα και στοιχεία από το χρυσό στεφάνι του βασιλιά.

Μάλλον πριν να γίνει βασιλιάς, το 496 π.Χ. ο Αλέξανδρος αποφασίζει να συμμετάσχει στους Ολυμπιακούς αγώνες. Οι Ελλανοδίκες ως κριτές των αγώνων επιβεβαιώνουν την ελληνική καταγωγή του και ο Μακεδόνας παίρνει μέρος στο αγώνισμα του δρόμου, όπου τερματίζει ταυτόχρονα με τον νικητή, κερδίζοντας φήμη για τον ίδιο και το κράτος του.

Ως Ηγεμόνας, συνεχίζοντας την πολιτική του πατέρα του, αναγνωρίζει την περσική κυριαρχία, προσπαθώντας να αποκομίσει τα μέγιστα δυνατά οφέλη για το βασίλειο του και παράλληλα εφαρμόζει την τακτική της διπλωματίας, διατηρώντας καλές σχέσεις με τους Έλληνες της νότιας Ελλάδας τους οποίους βοηθά, όποτε μπορεί.

Προμηθεύοντας τους με την ξυλεία που ήταν απαραίτητη για να κατασκευαστεί ο στόλος που νίκησε στην Σαλαμίνα, ο Αλέξανδρος κερδίζει την εκτίμηση και την φιλία των Αθηναίων.

Το 480 π.Χ. προφυλάσσει τους Έλληνες του Νότου από πανωλεθρία, όταν τους προειδοποιεί για τις κινήσεις των Περσών και αποτρέπει ένα στράτευμα 10.000 ανδρών να παγιδευτεί στα Τέμπη.

Και όταν οι Πέρσες καταλαμβάνουν πόλεις της Βοιωτίας, στέλνει μακεδονικό στρατό και, χρησιμοποιώντας το κύρος και την επιρροή του, μεσολαβεί στο περσικό στρατόπεδο και προστατεύει τους Βοιωτούς από τα χειρότερα. Ενώ και πριν την μάχη των Πλαταιών ενημερώνει τους Έλληνες για τις κινήσεις των εχθρών.

Η υποχώρηση των Περσών μετά την ήττα τους αφήνει ένα κενό εξουσίας που εκμεταλλεύεται ο Αλέξανδρος για να επεκτείνει δραματικά το βασίλειο των Μακεδόνων.

Τα βασίλεια της Λυγκηστίδας και της Ελίμειας γίνονται «σύμμαχα και υπήκοα», προσαρτάται η Εορδαία και η Αλμωπία, αλλά και η χώρα των Παιόνων στα ανατολικά του Αξιού. Οι Ηδωνοί, εκδιώκονται από την περιοχή τους και οι Μακεδόνες φτάνουν στον Στρυμόνα . Ο Ανθεμούντας, η Κρηστωνία και η Βισαλτία περνούν στην κυριαρχία των Μακεδόνων που ωστόσο αναπτύσσουν ιδιαίτερες σχέσεις μετα θρακικά φύλα της περιοχής, αποβλέποντας σε οικονομικά οφέλη.

Αυτό προκαλεί ρήξη στις σχέσεις τους με τους Αθηναίους, που επίσης επιθυμούν να επεκτείνουν τα εδάφη τους στην πλούσια σε ξυλεία και μεταλλεύματα περιοχή. Ο Αλέξανδρος όμως προηγείται και είναι αυτός που καταλαμβάνει πρώτος την περιοχή των Εννέα Οδών, όπου αργότερα θα χτιστεί η Αμφίπολη.

Από τα λύτρα που κέρδισε αιχμαλωτίζοντας Πέρσες, ο Μακεδόνας βασιλιάς αφιέρωσε χρυσό άγαλμά του στους Δελφούς.

Έτσι το 479 π.Χ. κάνει με τρόπο άκρως εντυπωσιακό αισθητή των παρουσία του στον νότο.

Ανάμεσα στα αγάλματα των στρατηγών και τα αναθήματα για τις νίκες των Ελλήνων στα Περσικά, η εικόνα του Ηρακλείδη βασιλιά είναι όχι μόνον η πιο πολύτιμη, αλλά, εξ αιτίας του υλικού της, και η πιο συγγενής με εκείνη του ίδιου του Απόλλωνα.

Στο μνημειώδες οκτάδραχμο του ο καβαλάρης, μάλλον ο ίδιος ο Αλέξανδρος, ενσαρκώνει το απόλυτο πρότυπο του ευγενούς και οι διάσημοι ποιητές Πίνδαρος και Βακχυλίδης αναλαμβάνουν να υμνήσουν την γενναιότητα και την μεγαλοφροσύνη του Ηρακλείδη, στην γοητεία του οποίου υποκύπτει και ο Ηρόδοτος που ανιστορεί την αριστεία του στον κοινό αγώνα εναντίον των Περσών.

Ο Αλέξανδρος είναι ο πρώτος Μακεδόνας βασιλιάς που κόβει νομίσματα. Έχοντας στην κατοχή τα πλούσια ορυχεία αργύρου του Δύσωρου στα Κρούσια όρη,τα οποία μπορούσαν να παράγουν το μυθικό ποσό ενός αργυρού ταλάντου την ημέρα, ο Αλέξανδρος κόβει τα περίφημα, εξαιρετικής ποιότητας οκτάδραχμα, αλλά και μικρότερες υποδιαιρέσεις που επιλέγονται έτσι ώστε να ευνοούν τις συναλλαγές με τις πόλεις και τα υπόλοιπα βασίλεια, αλλά και τις συναλλαγές σε τοπικό επίπεδο.

Οι εμπορικές συναλλαγές και οι κάθε είδους επαφές με σημαντικά κέντρα του αρχαίου κόσμου αναπτύσσονται. Στις Αιγές φτάνουν αγαθά από παντού:από την Αθήνα, την Κόρινθο, τα νησιά, την Αίγυπτοκαι την Φοινίκη ακόμη και από την βόρεια Ιταλία.

Τα ντόπια εργαστήρια αναπτύσσονται και τα χαρακτηριστικά που θα αποτελέσουν βασικά στοιχεία του μακεδονικού καλλιτεχνικού ιδιόλεκτου στην μεταλλοτεχνία εμφανίζονται, ενώ οι αινιγματικές πήλινες κεφαλές των θεών και των δαιμόνων που βρέθηκαν στον τάφο μιας από τις συζύγους του βασιλιά δείχνουν ότι οι κοροπλάστες των Αιγών χειραφετούνται από τα ανατολικοϊωνικάπρότυπα και χαράζουν τους δικούς τους δρόμους.

Ο Αλέξανδρος προχωρά σε μεταρρυθμίσεις στο στράτευμα με την δημιουργία του ιππικού των εταίρων,ενώ για να ενισχύσει το εμπόριο και την οικονομία ιδρύει νέες πόλεις, όπως η Πέλλα. Παράλληλα προσπαθεί να αναλάβει ένα ρόλο στην πανελλήνια πολιτική σκηνή ως ηγέτης του ισχυρότερου ελληνικού κράτους του βορρά.

Ο Θεμιστοκλής, εξόριστος από την Αθήνα, θα βρει καταφύγιο στην μακεδονική Πύδνα, προτού ο Αλέξανδρος τον βοηθήσει να περάσει στην Μικρά Ασία.

Ο Τημενίδης θα προσφέρει άσυλο και στους Μυκηναίους που εκδιώκονται από την πατρίδα τους ύστερα από μια σύγκρουση με τους Αργίτες.

Ο Αλέξανδρος είχε τουλάχιστον δύο συζύγους, η πρώτη πέθανε γύρω στο 480 π.Χ. η δεύτερη περίπου δεκαπέντε χρόνια αργότερα,και απόκτησε πέντε γιους,τον Φίλιππο, τον Αλκέτα, τον Περδίκκα, τον Μενέλαο και τον Αμύντα και μία θυγατέρα, την Στρατονίκη.